Overzicht van de archieven van KADOC

Godfried Kwanten en Eva Weyns (KADOC – KU Leuven)

Zorg voor behoeftige vrouwen. Maatschappij Kristelijke Liefdadigheid Antwerpen

In 1821 sloegen een vijftigtal vooraanstaande Antwerpse katholieken de handen in elkaar en richtten ze een Maatschappij voor Kristelijke Liefdadigheid op. Die zou instaan voor de opvang van behoeftige oude, ‘gebrekkige’ of zieke vrouwen in een pand aan de Paardenmarkt. De maatschappij werd erkend door de overheid in Den Haag en schakelde vrouwelijke religieuzen in voor de dagelijkse zorg. Eerst waren dat de zusters van Liefde van Jezus en Maria uit Gent, vanaf 1834 de leden van een nieuwe congregatie, de Dochters van het Heilig Hart van Maria. De Maatschappij kende een ononderbroken, bijna twee eeuwen lange traditie van religieus geïnspireerde zorg. De huidige gelijknamige vzw is actief op drie vestigingen: het revalidatieziekenhuis RevArte (Edegem), de zorgcampus Hof ter Schelde (Linkeroever) en het woonzorgcentrum Hof ten Dorpe (Wommelgem).

Het aan KADOC overgedragen archief van de Maatschappij bleef uitzonderlijk goed bewaard. Het bevat drie mooie bronnenreeksen. De eerste bestaat uit bestuurlijke stukken, zoals statuten en bescheiden van de bestuursorganen. Die documenten belichten de bestuurders en de gevolgde koers, onder meer inzake de verleende zorg, het personeelsbeleid en de uitbouw van de infrastructuur. Ze lezen vaak als een kroniek van grote en kleine gebeurtenissen. Een tweede reeks bevat informatie (in registers) over de ‘patiënten’. Homogene en systematische data over namen, herkomst, beroep, leeftijd, ziekte, betalingen enz. laten profielschetsen en statistische analyses toe. Een derde serie betreft het financiële en materiële beheer, in het bijzonder de ontwikkeling van het onroerend patrimonium. Het archief kan dus een licht werpen op het rijke verleden van de Maatschappij.

Foto van enkele bewoners van de instelling van de Maatschappij voor Kristelijke Liefdadigheid aan de Antwerpse Paardenmarkt, ca. 1940. (Archief MKL 127)

Stef Vanstiphout. Illustrator en cartoonist

Wie als jonge tiener in de jaren 1960 en 1970 weleens een jeugdboek las, maakte, zij het waarschijnlijk onbewust, kennis met het tekentalent van Stef Vanstiphout. De volwassen lezers van ’t Pallieterke herinneren zich ongetwijfeld de scherpe cartoons van Stef – hij signeerde zijn cartoons met zijn voornaam – waarin hij bijvoorbeeld de houding van de kerk in de Leuvense kwestie hekelde. Stef Vanstiphout, geboren in Hasselt in 1931, kreeg zijn opleiding aan de Luikse Sint-Lucasschool. Vanaf het begin van de jaren 1950 publiceerde hij illustraties bij film- en toneelkritieken in ’t Pallieterke, waar hij al snel ook de politieke cartoons voor zijn rekening nam. Hij beperkte zich daar echter niet toe, maar tekende covers en illustraties voor tal van (jeugd)boeken, uitgegeven door uitgeverijen als Davidsfonds, Averbode, Opdebeeck, Reynaert en Van in. Zowel ’t Pallieterke als de jeugdboeken vindt u in de erfgoedbibliotheek van KADOC.

Cover van Jan zonder vrees. De geest van ridder Grimbold, 1974, Karel Verleyen. (Collectie KADOC)

KADOC verwierf onlangs een archiefdoos vol met originele cartoons en had nadien contact met de weduwe van Vanstiphout, die na een jarenlange ziekte in 1995 was overleden. Zij schonk aan KADOC, naast wat personalia van haar echtgenoot, nog enkele albums met onder meer tekeningen van film- en televisiesterren en twee sets speelkaarten met cartoons. Ook onze collega’s van Het Stadsmus in Hasselt hadden vroeger al van de weduwe talrijke originele tekeningen en illustraties ontvangen. KADOC en Het Stadsmus zullen binnenkort de handen in elkaar slaan om dit mooie werk van Stef Vanstiphout te presenteren.