Het Werk der Schoolkoloniën van Sint-Amandsberg

Geertrui Coppens & Sébastien Baudart

Het Liberaal Archief bewaart archief van enkele organisaties die actief waren rond het organiseren van schoolkolonies, waarvan de archieven van Kindergeluk (Brussel) en Diesterweg’s Hulpkas voor Behoeftige Schoolkinderen (Antwerpen) de bekendste zijn. Recent werd een schenking van Leon Trivier (Sint-Amandsberg) uit 2004 geïnventariseerd1, met daarin o.a. heel wat archief van het Werk der Schoolkoloniën van Sint-Amandsberg (sinds 1977 deelgemeente van Gent).

De stichting van deze organisatie is nauw verbonden met de lokale politieke situatie. Tussen 1872 en 1921 werd Sint-Amandsberg bestuurd door een katholieke meerderheid met de liberalen in de oppositie. In 1921 werd deze oppositie versterkt met vier socialisten. Samen stelden liberalen en socialisten de oprichting voor van een gemeentelijk werk van schoolkoloniën. Dit voorstel werd aanvaard voor de leerlingen uit de gemeentelijke en de vrije scholen en er werd een katholieke instelling als verblijf aangewezen. Leerlingen van een stads- of rijksschool van buiten de gemeente kwamen echter niet in aanmerking, wat de initiatiefnemers niet aanvaardden. In navolging van het nabijgelegen Ledeberg werd begin 1923 in Sint-Amandsberg een neutraal Werk der Schoolkoloniën gesticht, met als doel in Sint-Amandsberg wonende schoolkinderen een kosteloos verblijf aan zee te bezorgen.

In 1924 verbleven de eerste 24 kinderen aan zee in Bredene. In 1933 waren dat er al 75. Tussen 1924 en 1940 genoten niet minder dan 640 kinderen van een kosteloos verblijf aan zee. Het werk genoot geen toelagen of subsidies en de jaarlijkse kosten van ongeveer 35.000 frank werden gefinancierd via initiatieven als de verkoop van het koloniebloempje, tombola’s, een liefdadigheidsduivenvlucht, kunstconcerten, jaarfeesten en geldbussen in bevriende lokalen en cafés.

De schoolkolonie in Blankenberge, 1967 (Liberaal Archief, Archief van het Werk der Schoolkoloniën van Sint-Amandsberg, foto 698)

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het lokaal van Het Werk der Gezonde Lucht in Bredene verwoest, waarna werd uitgekeken naar een nieuw hotel voor de kinderen. Tussen 1945 en 1972 verbleven meer dan 1.000 kolonisten in het pensionaat van de Rijksnormaalschool te Blankenberge. Vanaf de jaren 1960 kreeg het Werk subsidies van o.a. de gemeente, werd het gesteund door de mutualiteiten De Voorzorg en Bond Moyson en kon het beroep doen op de steun van o.a. Willy De Clercq, Emile Flamant en Edouard Anseele. Het Werk werd ontbonden in buitengewone algemene vergadering van 9.6.1999.

Willy De Clercq spreekt op de viering van het 40-jarig bestaan van de schoolkolonie, 1963 (Liberaal Archief, Archief van het Werk der Schoolkoloniën van Sint-Amandsberg, foto 730).

Het archief omvat de hele bestaansperiode van de vereniging (1923-2000), beslaat 0,8 strekkende meter en bestaat o.a. uit stukken m.b.t. statuten(wijzigingen), een verslagboek (1936-1940 & 1944-1948) en wat losse verslagen van vergaderingen, deelnemerslijsten aan de kolonie (1946-1976), briefwisseling en dossiers m.b.t. de organisatie van de kolonies in Blankenberge (vnl. 1951-1957), dossiers m.b.t. feesten en jubilea en heel wat financiële stukken (o.a. de dagboeken van 1925 tot 2000 en jaarrekeningen). Daarnaast bevat het archief een tweehonderdtal foto’s van het vertrek naar, het verblijf in en de terugkeer van de kolonie, maar ook van o.a. bestuursleden, vieringen van jubilea en bloemenhuldes.

De inventaris is te raadplegen via de website van het Liberaal Archief. De raadpleging van het archief is aan beperkingen onderworpen en is enkel mogelijk na toestemming door een verantwoordelijke van het Liberaal Archief.

Referenties