In dienst van Maria. Archief van de Belgische Montfortanen.

In 2021 gaven de Belgische montfortanen hun provinciaal archief in bewaring aan KADOC. De montfortanen zijn een van oorsprong Franse congregatie gesticht door Louis-Marie Grignion de Montfort (1673-1716). In het begin van de twintigste eeuw vonden ze een toevluchtsoord in België, op de vlucht voor antiklerikale wetten in hun thuisland. Later, in 1920-1921, vestigden ze zich op verzoek van aartsbisschop Mercier in Leuven met de bevordering van de mariale devotie als doel.

Het archief geeft een mooi beeld van ruim honderd jaar montfortaanse geschiedenis, met de mariale werken, de geschiedenis van de lokale huizen en de missionering in Congo als zwaartepunten. Trouw aan hun eigen spiritualiteit en de opdracht van Mercier werden de montfortanen in België vooral bekend om de verspreiding van de mariale devotie. Met de uitgave van tijdschriften, folders en spelletjes, de stichting van broederschappen en de organisatie van bedevaarten, conferenties en retraites bereikten ze een publiek van honderdduizenden gelovigen. Het archief biedt een brede kijk op de totstandkoming en de evolutie van dat mariaal apostolaat.

Affiche met aankondiging van de montfortaanse bedevaarten naar Lourdes en Fatima van 1951. [KADOC-KU Leuven]

De stukken in verband met de lokale huizen van de montfortanen sluiten daar deels bij aan. De gemeenschappen in Vloesberg en Banneux waren sterk betrokken bij de promotie van de lokale mariale devotie. Verder engageerde de congregatie zich in onder meer Leuven, Kontich en Genk ook in het parochiewerk. In Rotselaar stichtte ze een apostolische school om jongens voor te bereiden op een leven als priester of missionaris. Na de Tweede Wereldoorlog verbreedde de school haar focus en groeide ze uiteindelijk uit tot het Montfortcollege. Het archief en de audiovisuele collectie zijn ook interessant vanuit het perspectief van de missieactiviteiten van de montfortanen in Congo. In 1932 aanvaardden ze een opdracht in de regio Isangi in Centraal-Congo. Verslagen van missieposten, brieven van missionarissen en dagboeken over de lokale bevolking, de onafhankelijkheid en de opstanden bieden een groot onderzoekspotentieel.

De Belgische montfortanen konden pas in 1966 een eigen provincie vormen. Tot dan maakten ze deel uit van de Nederlandse provincie. Het bestuursarchief alsook de dossiers van individuele leden informeren dan ook voornamelijk over de evoluties van de laatste vijftig jaar en zijn om die reden maar beperkt raadpleegbaar.