Het Archief van het Sanatorium Sint-Idesbald ‘De Lovie’

Johan Vannieuwenhuyse

In de zomer van 2013 werd het archief van Sanatorium Sint-Idesbald ‘De Lovie’ vanuit het kasteel De Lovie in Proven (Poperinge) overgebracht naar het Provinciaal Archiefgebouw in Sint-Andries (Brugge). Het Sanatorium Sint-Idesbald ‘De Lovie’ of kortweg Sanatorium De Lovie was de opvolger van een sanatorium te Houtem (Veurne), dat tijdens de Eerste Wereldoorlog was opgericht als veldhospitaal voor gewonde soldaten en na de oorlog dienst deed als burgerlijk ziekenhuis. Naarmate de vernielde hospitalen in de frontstreek heropgebouwd werden, kreeg het hospitaal te Houtem de functie van een sanatorium voor tuberculosepatiënten. In 1926 droeg het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Volksgezondheid de verantwoordelijkheid voor het sanatorium over aan de Provincie West-Vlaanderen, die het beheer op haar beurt toevertrouwde aan de vzw Sanatorium Sint-Idesbald.

De slechte toestand van de barakken te Houtem leidde ertoe dat de vzw Sanatorium Sint-Idesbald vrijwel onmiddellijk stappen ondernam voor de vervanging van het sanatorium. In 1929 besliste de beheerraad daartoe tot de aankoop van het domein de Lovie te Proven, waarbij kon gerekend worden op de financiële steun van de Provincie West-Vlaanderen en van verschillende West-Vlaamse gemeenten. De eerste patiënten werden in november 1930 vanuit Houtem overgebracht naar het nieuwe Sanatorium De Lovie. De feestelijke opening van Sanatorium De Lovie vond plaats op 17 juli 1932, in aanwezigheid van koningin Elisabeth.

De zieken verbleven er in twee paviljoenen, die links en rechts van het kasteel waren opgetrokken. Het kasteel zelf was voorbehouden voor de personeelsleden en de meer begoede patiënten. Hoewel in Houtem zowel vrouwelijke als mannelijke patiënten verzorgd werden, was het Sanatorium De Lovie exclusief voorbehouden voor mannen. Sanatorium Elisabeth te Sijsele voorzag in de verzorging van vrouwelijke tuberculosepatiënten. De opname in het sanatorium was aan een aantal voorwaarden onderworpen: zo moest de patiënt de geneesheer een geneeskundig attest bezorgen, een bewijs van goed gedrag en zeden, en een attest waarin de verantwoordelijke voor de betaling van zijn verzorgingskosten werd vastgelegd. Verder nam het sanatorium uitsluitend patiënten op die konden genezen of waarvan de geneesheer oordeelde dat hun toestand kon verbeteren.

eerste bladzijde uit het notulenboek van de beheerraad van het Sanatorium Sint-Idesbald, 12 juni 1926 (BE PAWV PA/De Lovie/2014/P.B./1a)

In de loop van de jaren vijftig van de 20ste eeuw nam het aantal tuberculosepatiënten geleidelijk aan af. In 1960 besloot de raad van beheer uiteindelijk tot de sluiting van het sanatorium; de laatste patiënten verlieten de gebouwen in april van datzelfde jaar. Het kasteel, de gebouwen en het domein zouden voortaan gebruikt worden voor de opvang van personen met een verstandelijke handicap.

Het archief van de vzw Sanatorium Sint-Idesbald ‘De Lovie’ bestrijkt een periode van meer dan dertig jaar: de oudste documenten dateren van de oprichting van de vzw Sanatorium Sint-Idesbald in 1926; de jongste stammen uit 1961.

Het archief bevat voornamelijk briefwisseling, vergaderverslagen, boedelinventarissen, boekhoudkundige stukken, patiëntendossiers, lijsten van de patiënten, dossiers van de sociale dienst en documentatie. Foto’s, kaarten en plannen werden ondergebracht in de Fotoverzameling of in de Kaart- en planverzameling van de Provinciale Archiefdienst. De inventaris is beschikbaar via de online databank www.west-vlaanderen.be/probat en is geregistreerd in Archiefbank Vlaanderen. Onlinedatabank van private archieven (Hannah Van der Auwera – Provinciale Archiefdienst West-Vlaanderen)