Van Stichting naar Stuurgroep: een inleiding tot het archief van de Stuurgroep voor Morele Bijstand (roepnaam: Ik wil praten)

Eline De Bel, Centrum voor Academische en Vrijzinnige Archieven (CAVA)

Morele bijstand voor patiënten in ziekenhuizen is lange tijd bijna uitsluitend een religieuze aangelegenheid. In 1964 en 1970 wordt de wetgeving aangepast. Vanaf dan kunnen ook vrijzinnig humanistische moreel consulenten actief zijn in ziekenhuizen, naast de aalmoezeniers.1 Om dit in goede banen te leiden richten vijftien vrijzinnig humanistische organisaties in 1970 een instelling van openbaar nut op: de ‘Stichting voor Morele Leken Bijstand- Fondation pour l’Assistance morale laïque’ (SMLB, verder de Stichting genoemd) onder voorzitterschap van R. Dille.2

Legitimatiekaarten van SMLB en SMB, gebruikt door moreel consulenten om zichzelf te identificeren in ziekenhuizen (CAVA, Archief van SMB, SMB314).

Om een antwoord te kunnen bieden op de toenemende federalisering van de gezondheidszorg werken de Frans- en Nederlandstaligen in de Stichting al gauw autonomer, wat in 1983 ook intern gereglementeerd wordt. Aan Franstalige kant wordt in 1987 de vzw Service Laïque d’aide aux Personnes (SLP) opgericht. De Nederlandstalige afdeling functioneert dan nog als een feitelijke vereniging en richt haar eigen raad van beheer in. Begin jaren 90 wordt er vanuit de Stichting gevraagd om ook aan Nederlandstalige kant een vzw op te richten. De voor- en de nadelen worden afgewogen en in 1995 wordt de vzw Stuurgroep voor Morele Bijstand (SMB, verder Stuurgroep genoemd) opgericht. Aangezien enkel de Stichting erkend is om de morele dienstverlening in ziekenhuizen te voorzien, worden de bevoegdheden via een protocol gedelegeerd aan de Stuurgroep.3 Vanuit Franstalige kant komt nog datzelfde jaar een vraag om de unitaire Stichting te ontbinden; de werking wordt bemoeilijkt doordat de Stichting geen betaald personeel kan aanwerven en bevoegdheden naar de regio’s zijn overgeheveld. Pas in 2007 wordt beslist om de Stichting effectief te ontbinden, nadat minister Rudy Demotte via een omzendbrief laat weten dat de Centraal Vrijzinnige Raad (CVR) voortaan de moreel consulenten in de ziekenhuizen zal aanstellen. De CVR draagt op haar beurt via protocol deze bevoegdheden over aan SLP en de Stuurgroep.4

De Stuurgroep groeit uit tot de zendende instantie voor moreel consulenten in zowel ziekenhuizen als rusthuizen (en rust- en verzorgingstehuizen) in Vlaanderen en Brussel. Ze zorgt onder andere voor de opleiding, de aanstelling en de ondersteuning van moreel consulenten.5 Afhankelijk van het ziekenhuis zijn de moreel consulenten beroepskrachten of vrijwilligers. De vereniging probeert er tevens op toe te zien dat het recht op morele bijstand gegarandeerd wordt voor al wie erom vraagt. Sinds 2018 is de Stuurgroep beter bekend onder de roepnaam ‘Ik wil praten’.

Affichecampagne van Ik wil praten om de morele dienstverlening te promoten en geïnteresseerden warm te maken voor vrijwilligerswerk (CAVA, Collectie Affiches).

In 2018 schenkt de Stuurgroep haar archief aan het Centrum voor Academische en Vrijzinnige Archieven (CAVA). Het archief bevat ook heel wat stukken van de Nederlandstalige afdeling van de Stichting (sinds 1972). Daarnaast bewaart CAVA ook archief van de (tweetalige) Stichting (vooral verslagen van vergaderingen en correspondentie). Daarmee beschikt CAVA over bronnenmateriaal voor onderzoek naar de geschiedenis van morele dienstverlening in Vlaanderen en Brussel en naar vrijwilligerswerk in zorginstellingen. Een studie naar het ontstaan en de werking van de vereniging zou een meerwaarde bieden voor de geschiedenis van de morele dienstverlening in de zorgsector.

De verslagen van de raad van bestuur en de algemene vergadering, alsmede de correspondentie zijn belangrijke reeksen. Verder bevat het archief documenten die de specifieke werking van de Stuurgroep verduidelijken: reeksen m.b.t. het rekruteren van vrijwillige en professionele moreel consulenten, dossiers over de organisatie van vormingen en ontmoetingsmomenten voor de moreel consulenten, dossiers rond onderzoek naar het optimaliseren van de dienstverlening, enzovoort. De affiches van de reclamecampagnes om de morele dienstverlening bij ziekenhuizen en woonzorgcentra in de kijker te zetten, zorgen ervoor dat het archief ook potentieel tentoonstellingsmateriaal bevat.

Wie meer informatie wenst over dit archief of de inventaris wil raadplegen, kan daarvoor terecht op de website van CAVA en in onze online catalogus.

Références