Een recente aanwinst voor het Vlaams Architectuurinstituut (VAi): het archief van Jos Martens

Thomas Jenné, VAi

Sinds de fusie met het Architectuurarchief van de Provincie Antwerpen (APA) in 2018 is het Vlaams Architectuurinstituut (VAi) een collectiebeherende instelling. Tot 2018 focuste het Centrum Vlaamse Architectuurarchieven (CVAa) van het VAi zich op archiefbemiddeling, niet op collectieverwerving. Het APA bouwde in de voorafgaande jaren dan weer een collectie architecturaal erfgoed uit en richtte zich voornamelijk op de provincie Antwerpen. Na de eenwording van deze instellingen werd een nieuw beleidsplan opgemaakt dat de focus legt op het veiligstellen van architectuurarchieven uit héél Vlaanderen én Brussel. Het begrip architectuurarchieven wordt breed geïnterpreteerd: het VAi verwerft niet alleen klassieke architectuurarchieven, maar ook archieven van restauratiearchitecten en bouwhistorici.

Beeldmateriaal van de renovatie van de centrale bibliotheek ‘Ladeuze’ van de Katholieke Universiteit Leuven (KUL) (Collectie VAi, collectie Vlaamse gemeenschap, archief Jos Martens).

Vanuit deze visie zijn recent enkele archieven uit Vlaams-Brabant verworven. Zo wordt het archief van architect Jos Martens sinds juli 2019 in het depot bewaard, waar het wacht op verwerking. Martens was als ingenieur-architect onder meer betrokken bij restauratieprojecten van erfgoed in Limburg en Vlaams-Brabant, zoals het woningensemble ‘De Tien Geboden’, de renovatie van de centrale bibliotheek van de KUL en de herinrichting van de Damiaancrypte. Zijn archief omvat alle projectdossiers van zijn werk als zelfstandig architect, bijhorende plannen en kalken op rol en een omvangrijke bibliotheek. Als pronkstuk werd ook een maquette van het kapucijnenklooster in Sint-Truiden overhandigd aan het VAi. 

Maquette voor de renovatie en herbestemming van het kapucijnenklooster in Sint-Truiden tot OCMW-zetel en dienstencentrum (Collectie VAi, collectie Vlaamse gemeenschap, archief Jos Martens).

De vele bouwhistorische studies, plannen en tekeningen van voorgaande architecten getuigen van de waarde die Martens als restauratiearchitect hecht aan een renovatie die gebaseerd is op degelijk onderzoek. Al deze documenten vormen een waardevolle bron voor de toekomst: onroerend erfgoed is erg kwetsbaar, en deze documenten laten toe om vorige renovaties beter in kaart te brengen. Na inventarisatie zal het archief openstaan voor onderzoek en raadpleging op onze collectiewebsite.

Werffoto van de renovatie van het Kasteel de Beauffort in Linden (Collectie VAi, collectie Vlaamse gemeenschap, archief Jos Martens).