Petities vernederlandsing van de Gentse Universiteit online

Charis Verbelen, Universiteitsarchief Gent

In 2017 lanceerde het Universiteitsarchief Gent een berichtje dat niet onopgemerkt voorbijging. Eén van onze kroonreeksen werd gedigitaliseerd, namelijk een vijfduizend-tal petities, verzameld tussen 1909 en 1914. Meer dan 100.000 burgers ondertekenden de petitie voor de vernederlandsing van de Gentse universiteit.

Sinds deze aankondiging ontving het Universiteitsarchief regelmatig de vraag of deze petities ook online geraadpleegd kunnen worden. Het antwoord is volmondig ‘ja!’. Je kan de petities raadplegen via volgende link.

Een van de eerste aankondigingen voor het ‘Algemeen Verzoekschrift tot Vervlaamsching der Gentsche Hoogeschool’ uit 1909. Naarmate de actie vorderde werden nieuwe versies verspreid, met het aantal reeds ingezamelde handtekeningen en het nieuwe streefdoel (collectie Universiteitsarchief Gent, 7G_001_005).

De Petities

Het ‘Algemeen Verzoekschrift tot Vervlaamsching der Gentsche Hoogeschool’ is de grootste petitie vóór de Eerste Wereldoorlog tijdens de campagne voor de vernederlandsing van de Gentse universiteit. Het ‘Verzoekschrift’, ook bekend als het ‘Petitionnement’, was een initiatief van het Nationaal Vlaamsch Verbond, een pluralistische Vlaamsgezinde koepelorganisatie. Het Verbond richtte zich tot alle Vlamingen ouder dan 16 jaar.

De petities werden meestal ondertekend tijdens plaatselijke bijeenkomsten waarop gepleit werd voor de vernederlandsing van de Gentse universiteit. Aanvankelijk was het doel om 50.000 handtekeningen te verzamelen. Toen het Verbond ook steun kreeg van andere Vlaamse verenigingen werd het streefdoel opgetrokken tot 100.000 handtekeningen. Dit cijfer werd ruimschoots gehaald. Finaal was het de bedoeling de petitie aan de Kamer van Volksvertegenwoordigers over te maken. Het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog stak hier een stokje voor.

Alfons Sevens (1877-1961), actief pleitbezorger voor de vernederlandsing en secretaris van het Verbond, bewaarde de petities in een kist bij hem thuis in Gent. Bij het dempen van de Tichelrei kwam er onverwacht water in de kelder van zijn woning. Het merendeel van de petities ging zo verloren. Vier grote dozen bleven bewaard, maar dragen duidelijke sporen van waterschade. Eind 1961, na het overlijden van Alfons Sevens, werden de petities door zijn weduwe aan het Universiteitsarchief overgemaakt. Professor en historicus Jan Dhondt, die getrouwd was met één van de dochters van Alfons Sevens, heeft de keuze voor het Gentse Universiteitsarchief als bewaarplaats beïnvloed.

De collectie bevat 4933 petities met nummers van 4 tot 20950, enkele aankondigingen met instructies en een lijst die per petitie de gemeenten opsomt waar handtekeningen werden verzameld. Elke ondertekenaar gaf zijn naam, voornaam, beroep en woonplaats op. Onder de ondertekenaars bevinden zich enkele grote namen. Petitie nummer 136 bevat onder meer de handtekeningen van Julius Hoste, Karel van de Woestijne en Herman Teirlinck.

De originele petities zijn soms zwaar beschadigd. Het Universiteitsarchief besloot daarom de volledige collectie te digitaliseren. De petities kunnen nu enkel nog digitaal worden geraadpleegd.

Petitie nummer 136 met handtekeningen van onder meer Julius Hoste (6), Herman Teirlinck (7) en Karel van de Woestijne (8) (collectie Universiteitsarchief Gent, 7G_049_015).

Help je ons mee transcriberen?

Er is een ruime interesse voor deze petities bij het publiek. En we willen je graag aanmoedigen om je onderzoek én inspanningen met ons te delen.

Binnenkort zullen de petities aangeboden worden via het online collaboratieplatform Omeka-S. Dit platform wordt uitgewerkt in samenwerking met het Ghent Centre for Digital Humanities en de vakgroep Geschiedenis. De bezoeker kan de petities raadplegen, transcriberen én annoteren. De verrijkte collectie wordt op deze manier makkelijk doorzoekbaar. Kortom, het onderzoek dat op deze bron verricht wordt, kan meteen teruggekoppeld worden naar de gemeenschap.

Heb je interesse? Meld je aan via archief@ugent.be en help ons om de vele petities dichter bij het publiek te brengen.