Het archief van Carcoke Zeebrugge in Liberas
De meest vervuilde site van Vlaanderen
Op 30 mei 1996 rolden de laatste cokes uit de fabriek van Carcoke in de haven van Zeebrugge. Bijna een eeuw lang werd op de site steenkool omgezet in cokes. De Usine des fours à Cokes de Zeebruges werd in 1900 opgericht door het Duitse bedrijf Moselhütte Aktiengesellschaft. Niet veel later, in 1905, werd het bedrijf overgenomen door het eveneens Duitse Rombacher Hüttenwerke. De Eerste Wereldoorlog bracht een einde aan het Duitse eigenaarschap. Het bedrijf werd gesekwestreerd en kwam in handen van Solvay-Piette. Tijdens het interbellum kende het bedrijf een periode van opgang. Diverse uitbreidingen aan de infrastructuur verhoogden de productiecapaciteit en de oprichting van een kleine energiecentrale zorgden voor extra inkomsten. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het bedrijf meermaals doelwit van bombardementen door het Duitse leger.
Na de oorlog herstelde het bedrijf en in de jaren vijftig investeerde men opnieuw in de productie-uitbreiding. Vanaf de jaren zeventig kwam het bedrijf in moeilijkheden. De steenkoolslag liep toen al ten einde en had ook zijn weerslag op de cokesfabriek. In 1975 fuseerde de cokesfabriek met de fabrieken van Tertre en Marly. Vanaf dan staat het bedrijf bekend als Carcoke. Het bedrijf kreeg in de jaren tachtig te kampen met de eerste klachten rond milieuverontreiniging. De steeds strengere wetgeving voor de steenkoolindustrie gecombineerd met de dalende vraag naar cokes en de dure lonen van Belgische werknemers zorgden ervoor dat de fabriek in 1996 de deuren sloot. Na bijna een eeuw zware industrie was de site sterk verontreinigd. Het Vlaamse Agentschap OVAM kocht de site in 2002 voor een symbolische euro. In 2004 gingen de gebouwen tegen de vlakte. De sanering van de site loopt nog steeds.
Het archief
Het archief van Carcoke Zeebrugge kwam in 2014 in de collectie van Liberas na een schenking van de het documentatiecentrum van de Julius Sabbe Studiekring. Het archief bestaat uit diverse registers betreffende de boekhouding en de productie van cokes die bijna de volledige bestaansperiode dekt. Daarnaast zitten in het archief ook stukken in verband met het productieproces, het personeel en diverse andere aspecten van de bedrijfsvoering. Hoewel het archief duidelijk enkele hiaten vertoond, is er met zijn bijna dertien strekkende meter zeker genoeg materiaal bewaard om de bedrijfsgeschiedenis in groter detail te bestuderen. Bij het archief van Carcoke hoort ook het archief van de Elektriciteitscentrale van Zeebrugge. Dit bestand bevat gelijkaardige stukken en kan mogelijk een interessante casestudie zijn om de levensloop van een elektriciteitscentrale te bestuderen. Beide archieven zijn na ondertekening van een onderzoekscontract raadpleegbaar in de leeszaal van Liberas.
Contacteer ons
Dat kan via onderstaande link