Journée de l’Histoire Contemporaine, BELvue 2024

Sprekers

An Vandenberghe (Rijksarchief Gent): Project OUTLAW. Hoe een databank 120.000 boeven vangt (1855-1924)
Matteo De Vuyst (UGent): In het spoor van de dader. Strafrechtelijke trajecten in negentiende-eeuws België, 1870-1910
Paul Drossens (Rijksarchief Gent) en Kaat Wils (KU Leuven): De archieven van Justitie: mogelijkheden voor onderzoek en publiekswerking

An Vandenberghe stelde het BRAIN 2.0-project OUTLAW (outlawtales.blog) voor. OUTLAW wil het gebruik van gevangenisarchieven voor onderzoek en publiekswerking promoten. Om dat te bereiken, worden in een eerste fase alle 623 bewaarde registers van de ‘morele boekhouding’ van de Belgische gevangenissen gedigitaliseerd. Deze registers bevatten rijke notities over de familieachtergrond, het opleidingsniveau, het gedrag en de fysieke en mentale toestand van de ongeveer 120.000 gedetineerden die tussen 1855 en 1924 in België werden veroordeeld tot een gevangenisstraf. Na het scannen van de registers worden, in een tweede fase, de gegevens van die mannelijke en vrouwelijke veroordeelden door vrijwilligers getranscribeerd en ingevoerd in een databank.
Deze ‘criminele’ databank zal een ongekend overzicht bieden van de veroordeelde gevangenis­bevolking in België tijdens de tweede helft van de negentiende en het eerste kwart van de twintigste eeuw. Alle gegevens zullen – samen met de gedigitaliseerde beelden – geïntegreerd worden in Agatha, de online zoekmachine van het Rijksarchief, en zullen gratis ter beschikking worden gesteld aan het publiek. De databank zal een krachtige onderzoekstool vormen voor sociale historici en historische criminologen om de kenmerken en werking van het Belgische rechts- en strafsysteem in die periode bloot te leggen, maar ook om gericht onderzoek te doen naar een brede waaier aan ‘marginale’ groepen in de samenleving: vreemdelingen, vrouwen, minderjarigen, plegers van specifieke misdrijven zoals eigendoms- of zedendelicten, recidivisten enz..

Gelieerd aan het OUTLAW-project bereidt Matteo De Vuyst met een FWO-beurs een historisch-criminologisch doctoraat voor over ​​de impact van sociale kwetsbaarheid in het Belgische strafrecht, met nadruk op de periode 1870-1914. De Belgische samenleving onderging toen een eerste democrati­sering, maar bleef gekenmerkt door grote sociaal-economische ongelijkheid. Groeiende bezorgdheid van de overheid over misdaad en de ‘gevaarlijke klassen’ leidde tot verhoogde pogingen om grote delen van de bevolking te disciplineren, met als gevolg een toenemend aantal arrestaties, strafrechte­lijke vervolgingen en gevangenisstraffen.
De werkhypothese is dat de aanrakingen van personen met het gerecht fundamenteel verschillen naargelang hun maatschappelijke positie en het bijbehorende sociale kapitaal – hun (on)vermogen om sociale netwerken te kunnen mobiliseren. Door het combineren van kwantitatieve methoden met kwalitatieve diepte-analyse van individuele strafrechtelijke trajecten, peilt dit proefschrift niet alleen naar de topdown justitiële behandeling van deze personen, maar ook naar hun persoonlijke ervaringen en agency. Door het opsporen van mechanismes van discriminatie via het law-in-action perspectief en het analytische concept van de rechtbank of de gevangenis als een ‘arena’, zal dit bijdragen aan een beter begrip van sociale kwetsbaarheid in het verleden, maar ook in het huidige rechtssysteem. Denk aan etnische profilering, racisme, seksuele oriëntatie, klassenjustitie enz.

Paul Drossens behandelde de rijkdom, beschikbaarheid en mogelijkheden van de archieven van Justitie voor zowel onderzoek als publiekswerking. Archieven van rechtbanken en gevangenissen bieden een unieke kijk op de onderkant van de samenleving en hoe groepen daarin functioneerden en evolueerden doorheen tijd en ruimte. Eerst kwamen de gerechtelijke archieven aan bod en met name de strafdossiers, die een enorme detailrijkdom uitstralen. Zij bevatten onder meer getuigenverhoren en inlichtingenbulletins van betichten, die zich heel goed lenen voor zowel kwantificerend als kwalitatief onderzoek. In deze dossiers komen vaak mensen aan het woord die elders geen bronnen van vergelijk­bare omvang hebben nagelaten. Naast de mogelijkheden voor onderzoek werd ingegaan op enkele initiatieven waarbij deze archieven aan een breed publiek werden gepresenteerd: een tentoonstelling, boek en podcast rond een seriemoordenaar, een tentoonstelling in samenwerking met de vakgroep Kunstwetenschappen van UGent rond crime scenes en forensische fotografie tijdens het interbellum, workshops voor middelbare studenten rond assisendossiers enz. Ook gevangenisarchieven bevatten waardevolle reeksen voor de sociale geschiedenis: opsluitingsregisters en -dossiers, de morele boekhouding (cfr. OUTLAW) en antropologische dossiers, die een inkijk geven in het medische, fysiek-antropologische en psychologische instrumentarium dat werd ingezet om beschuldigden of gedetineerden te ‘doorgronden’ of te diagnosticeren.

Kaat Wils ging dieper in op de internering van geesteszieken en recidivisten als vergeetput van Jusititie. Zij belichtte het masteronderzoek van Diane Staelens en Emma Minderhout, dat gebaseerd was op de archieven van de psychiatrische afdeling van de gevangenis van Vorst en de bijhorende commissie tot bescherming van de maatschappij (tot 1975/1980). Op basis van de notulen van de commissie, de interneringsdossiers en de dagboeken van de arts-antropoloog en het verplegend personeel analyseerden beide studenten hoe de internering in de praktijk verliep en wat de invloed was van experten, zoals de psychiater. Hoe zag het leven van een geïnterneerde in een instelling eruit? Welke stappen moesten ondernomen worden om vrij te komen en wat gaf hierbij de doorslag? Hoe verliep de communicatie tussen de betrokken geïnterneerden en de commissie? Wat was uiteindelijk de ‘agency’ van de geïnteerden? Uit het onderzoek bleek dat dit beperkt was: kleine verzoeken (een parkiet op de kamer of een huwelijk van een naaste bijwonen) werden soms ingewilligd, maar zij (noch hun raadsman of familie) hadden nauwelijks impact op de plaats van internering of op de beslissing over de (voorlopige of definitieve) invrijheidstelling.

Janiv Stamberger en Veerle Van den Daele lichtten toe hoe het domein van de Joodse Studies zich leent tot het bekijken van de maatschappij vanuit een subaltern oogpunt. Dit studiegebied daagt het concept echter ook uit, omdat die ene Joodse gemeenschap niet bestaat, maar uiteenvalt in verschillende groepen en een grote diversiteit kent. De Franse en industriële Revolutie en de burgerlijke democratieën die in de 19de eeuw ontstonden, boden een aantal Joodse families in West-Europa de mogelijkheid om het isolement van hun gemeenschap te doorbreken en de maatschappelijke ladder te beklimmen. In het onafhankelijke België behoorden recent aangekomen Joden uit de buurlanden, zoals de Bisschofsheims, Wieners en Errera’s, tot het politieke, academische, culturele en economische establishment. De Joodse immigranten die vanuit Oost-Europa westwaarts trekken vanaf de jaren 1880 en na de Eerste Wereldoorlog vormen een totaal andere groep. Hoewel ze onderling ontzettend divers zijn in ideologische aanhang (zionisme, socialisme…), mate van religiositeit en nationale achtergrond zijn ze erg verschillend van de geaccultureerde Belgische Joden op sociaal, politiek, religieus en cultureel vlak. Vele van deze nieuwelingen zijn straatarm en blijven letterlijk en figuurlijk in de marginaliteit.

Vanuit het antisemitisme dat in het interbellum goed gedijt, verwordt de Joodse armoezaaier en migrant tot de heraut van het bolsjewisme en geportretteerd als drager van ziektes. Eigenaardig genoeg gedijt hiernaast ook een ander beeld waarmee de spot wordt gedreven: dat van de rijke, corrupte en louche Joodse zakenman met haakneus die geld verdient op de kap van de ‘eerlijke autochtoon’. Van de machtige rijke Jood die achter de schermende touwtjes in handen heeft en de christelijke samenleving corrumpeert. Ondanks hun tegenstellingen, worden beide denkbeelden probleemloos naast elkaar gebruikt. Deze antisemitische denkbeelden maken dus illusie op zowel de marginale ‘Joodse migrant’ als de geaccultureerde Belgische Joden die meestal sociaaleconomisch hoog op de ladder staan. Beide groepen worden krijgen dus te maken met een proces van marginalisering met als doel hen buiten de samenleving te plaatsen.

Wanneer de focus op de Antwerpse casus wordt gelegd, komt een interessant inzicht naar voor over deze periode: dat van de ‘marginale’ gemeenschap die door haar leidende aanwezigheid in de diamantsector in het interbellum een groter economisch belang genereert dan de Antwerpse haven. Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt de hele gemeenschap zwaar vervolgd, waardoor de Belgische overheid de diamantsector vanaf 1945 actief moet heropstarten.

Welke rol nemen historici op in de superdiverse samenleving ? Voor veel publiekshistorici is dit geen theoretische, maar een zeer concrete vraag: hoe ga je er in de praktijk mee aan de slag? In haar recente boek Ons Gedeeld Verleden (2023) pleit Tina De Gendt voor een democratiserende rol, waarbij publiekshistorici en erfgoedwerkers de ongehoorde stemmen in de samenleving niet alleen actief beluisteren, maar ook zelf het woord geven én mee de agenda laten bepalen. Niet alleen naar het publiek toe, maar ook naar onderzoek en bewaring toe. Hoe kan zo’n ‘onderhandeld narratief’ het historisch debat helpen herschikken? Wat is de concrete impact en waar liggen de valkuilen? Vertrekkend vanuit de concrete ervaring met een onderhandelingsproces rond Congolese migratie in de Gentse Dampoortwijk, besprak Thirza Vandenabeele (Erfgoedcel Gent) de kansen en uitdagingen van deze methodologische verschuiving.

Canoniseren of dekoloniseren? De afgelopen jaren was er voor historici in het publieke domein geen ontsnappen aan. In superdiverse steden worden publiekshistorici vooral geconfronteerd met de realiteit dat een groot deel van de bevolking geen stem heeft of krijgt in het historische debat. De ideeën, vragen en verhalen van veel burgers blijven vaak onopgemerkt door onderzoekers, erfgoedprofessionals en archivarissen. En als ze wel worden opgepikt, gebeurt dat niet altijd met veel respect voor het eigenaarschap van de betrokkenen. In het kader van het participatieve erfgoedproject De Vierkante Kilometer, een initiatief van STAM-Stadsmuseum Gent en Erfgoedcel Gent, ontwikkelde historica Tina De Gendt een methode voor publiekshistorici in de superdiverse praktijk. Uniek aan de methode van ‘onderhandelen’ is dat deze niet focust of het uitbreiden van het publiek, maar wel op het creeeren van ruimte in de historische praktijk voor nieuwe, vaak vergeten stemmen en onbelichte narratieven. De veelvuldigheid aan perspectieven die eigen is aan superdiversiteit wordt met andere woorden ingezet om de geschiedenis vanuit de basis te herbekijken.

De Gentse Vierkante Kilometer dient niet alleen als katalysator voor talrijke erfgoedinitiatieven, waaronder verschillende podcasts, films en tentoonstellingen over Gentse stadsgeschiedenis, maar stimuleert ook academisch onderzoek naar onder meer interreligieuze solidariteit, Pakistaanse migratie, onderwijsongelijkheid en de rol van pionierbemiddelaars in de jaren 1970. Dankzij het project werden ook diverse archieven van subalterne en gemarginaliseerde groepen, zoals zelforganisaties en activisten, in bewaarinstellingen ondergebracht. Sinds de publicatie gingen zowel studenten als praktijkwerkers uit verschillende sectoren met de methode aan de slag. Maar hoe haalbaar is dit model in de praktijk? Wat is de impact op langere termijn?

In het academiejaar 2023-2024 gingen Thirza Vandenabeele (Erfgoedcel Gent) en Hilair Francisco (een Gentenaar van Conogolese afkomst) samen met Ava Cornelis en Lotte Bauweraerts (masterstudenten UGent) met de methode aan de slag te voorbereiding van een nieuwe episode van de expo De Vierkante Kilometer, waarbij de focus op Gentse Dampoort lag. Vertrekkende van het persoonlijke verhaal van Hilair werd een historische mini-documentaire gemaakt. Zijn verhaal biedt niet enkel een uniek perspectief op de recente migratiegeschiedenis van Gent, maar werpt ook licht op verborgen publieke ruimtes in de stad en de gebrekkige omgang met mentaal welzijn van minderheidsgroepen. Elk vanuit hun eigen perspectief ondervonden de deelnemers aan dit onderhandelingsproces obstakels die hen confronteerden met de bredere context van geschiedenis in superdiversiteit. Het bespreekbaar maken van macht en machtsstructuren in het tot stand brengen van historische verhalen bleek van cruciaal belang, vooral wanneer deze verhalen direct verbonden zijn met individuen uit gemarginaliseerde gemeenschappen. Hoe ga je om met je positie als publiekshistoricus en hoe zorg je ervoor dat je voldoende veilige ruimte biedt aan de betrokkenen? Hoe stel je de verschillende verwachtingen en noden van de partners op elkaar af?

In haar presentatie besprak Thirza Vandenabeele aan de hand van deze casus het potentieel en de valkuilen van de onderhandelingsmethode. Het proces van co-creatie en enkele specifieke technieken die kunnen gebruikt worden bij het navigeren door bestaande machtsdynamieken bij het blootleggen van verborgen geschiedenissen werden uitgebreid toegelicht en in een bredere context geplaatst. Vanuit de praktijk bood zij aldus een kritische reflectie op de geschiedschrijving van ondervertegenwoordigde sociale groepen.

Valorisatie groeit aan belang in historisch onderzoek. Steeds vaker vereisen projecten dat historici hun onderzoek publieksgericht communiceren en partnerschappen aangaan met groepen buiten de academische wereld. In hun panel over de valorisatie van historisch onderzoek reflecteerden Tim Debroyer (KU Leuven, FWO), Els Minne (KU Leuven), Brent Geerts (KU Leuven) en Stijn Carpentier (KADOC) over de ethische vragen die zulke partnerschappen met zich meebrengen wanneer de recente geschiedenis van weinig gehoorde groepen in beeld wordt gebracht. De besproken projecten varieerden van onderzoek naar patiëntenorganisaties, over religieuze middenveldorganisaties en de wisselwerking tussen onderzoek, onderwijs en de erfgoedsector, tot het perspectief van gastarbeiders en migratiegemeenschappen.

Tim gaf inzicht in de rijke diversiteit aan materialen die worden bewaard binnen Belgische patiëntenorganisaties. Toegang tot die materialen vraagt een groot wederzijds vertrouwen tussen de organisatie en historicus want patiënten, hun familieleden en vrijwilligers behoren vaak tot kwetsbare groepen. Langs de andere kant zijn er publieke figuren binnen deze gemeenschappen die trots zijn op hun engagement en die niet zomaar geanonimiseerd willen worden. Tim moet de delicate balans bewaken tussen privacy bij het delen van de resultaten van dit onderzoek en ruimte laten voor publieke erkenning.

Els besprak haar onderzoek naar naoorlogse, religieus geïnspireerde armoedebestrijders. Naast een bijdrage aan het historisch debat, beoogt dat onderzoek ook een hedendaagse impact: de bestudeerde initiatieven worden via werkgroepen met elkaar en overheidsdiensten in contact gebracht. Els reflecteerde over de rol van historici als woordvoerder voor subalterne groepen in een hedendaags debat, en welke verantwoordelijkheden zo’n rol met zich meebrengt. Vervalt historisch onderzoek al te gemakkelijk in een monoloog, en wat als academische interesse niet wenselijk is voor de subalterne groepen zelf?

Brents onderzoek situeert zich dan weer op het snijvlak van publieksgeschiedenis en onderwijskunde. Hij onderzoekt hoe scholen en musea educatieve producten ontwerpen die aansluiten bij de collecties van de musea. In dit project is valorisatie zowel het onderwerp van onderzoek (educatoren als publiekshistorici) als het object (onderlinge expertiseuitwisseling). Tijdens zijn presentatie benadrukte Brent de noodzaak van een interdisciplinaire aanpak en het honoreren van de gelijkwaardigheid van expertise tussen academische en niet-academische partners.

Binnen het onderzoek dat Stijn voert naar gastarbeiders, ten slotte, fungeert valorisatie als een brug tussen de academische wereld en enkele migrantengemeenschappen. Praktische uitdagingen zijn onder andere het op vrijwillige basis betrekken van subalterne groepen en het opbouwen van eerlijke partnerschappen. Stijn stelde daarbij vragen over hoe een onderzoeker de rol als bruggenbouwer kan opnemen: hoever willen of kunnen historici gaan in het vertolken van de stem van subalterne gemeenschappen? Wie bepaalt uiteindelijk het narratief en welke verantwoordelijkheid brengt dat met zich mee? En hoe blijven die partnerschappen duurzaam voortleven wanneer een project na enkele jaren geen financiering meer krijgt?

De vier presentaties vormden slechts een aanloop naar een debat met het publiek. Het gesprek ging voornamelijk over de rol en verantwoordelijkheden van historici ten aanzien van hedendaagse subalterne groepen. Na het afronden van een project, bijvoorbeeld, vallen opgebouwde banden vaak weg en blijft de kennis achter bij de academische partners. De korte-termijn financieringslogica werkt de duurzame valorisatie van projecten tegen en creëert in het slechtste geval wantrouwen tegenover academici. Daarnaast blijft de vraag wiens expertise te horen is in de uiteindelijke resultaten een aandachtspunt. Worden enkel partners betrokken die gratis, op vrijwillige basis kunnen meewerken of is er geld voorzien om hen voor hun moeite te vergoeden? Zulke vragen beïnvloeden wie er uiteindelijk mee in een project zal stappen. Dat roept dan weer de vraag op of valorisatie een middel is om financiering binnen te halen (performatief), of een doel om maatschappelijk gedragen onderzoek te voeren (authentiek). Doorheen het debat rees de vraag welke rol een onderzoeker moet opnemen wanneer hun onderzoek gevaloriseerd zal worden. Laten ze de vertaalslag over aan partners, of maken ze die zelf? In hoeverre kan het resultaat onderhandeld worden door anderen? En zijn de rollen van activist en onderzoeker verenigbaar?

Het panel riep bewust meer vragen dan antwoorden op: het benadrukte de noodzaak van ethische overwegingen, interdisciplinaire samenwerking en duurzame partnerschappen om waardevolle kennis te genereren en te delen. De uitdagingen en spanningen die hierbij komen kijken, bieden ook kansen voor diepgaande dialoog en begrip tussen verschillende belanghebbenden.

L’historiographie des groupes subalternes met en lumière l’importance des femmes, souvent marginalisées dans les récits historiques en raison de la domination masculine et des inégalités de genre. L’histoire féministe cherche à réparer ce silence en réintégrant les femmes dans le récit à travers des initiatives comme les dictionnaires des femmes, l’histoire des mouvements féminins et la redécouverte de leurs rôles dans divers domaines. Les femmes auteures, journalistes et érudites jouent un rôle crucial dans cette démarche, car leurs activités, historiquement réservées aux hommes, ont été perçues comme féministes.

Cependant, ce processus de réintégration est confronté à des défis méthodologiques, car de nombreuses femmes restent invisibles dans les sources historiques. Un exemple marquant est celui de Lily Pousset, pseudonyme de la journaliste Elise Beeckman, dont le travail reste difficile à attribuer en raison de l’anonymat de ses publications. L’historiographie féminine en Belgique nécessite également une analyse critique, car elle peut reproduire des biais de l’historiographie dominante. La table ronde s’est donc concentrée sur la redécouverte des premières femmes écrivaines et journalistes en Belgique, tout en réfléchissant aux méthodes employées pour écrire leur histoire.

Si l’histoire des femmes et du genre est désormais un champ de recherche riche et reconnu dans le milieu universitaire, sa « vulgarisation » reste encore à effectuer afin d’aider les enseignant·es et les éditeur·rices de manuels qui voudraient s’en saisir au-delà de l’anecdote ou de « la femme exceptionnelle », dans une perspective d’analyse de la société et de la construction des rapports femmes-hommes.

Depuis 30 ans, revues spécialisées, articles de presse et scientifiques, rapports institutionnels pointent la nécessaire inclusion des femmes dans le cours d’histoire, afin d’offrir d’autres modèles d’identification, une meilleure compréhension des sociétés passées et des rapports de domination. Or le manque de supports adoptant une approche mixte, la quasi-absence de cette question dans la formation pédagogique et un cloisonnement entre le monde de la recherche et celui de l’enseignement entravent cette inclusion. En outre, le nouveau référentiel du tronc commun dans le cadre du pacte d’excellence n’encourage guère cet effort.

Proposer une histoire mixte, plus incarnée, dénaturaliser les rapports sociaux en en dévoilant la construction est un projet ambitieux et nécessaire. Cela permettrait également de casser l’idée que beaucoup d’élèves se font d’une histoire téléologique ; cette croyance en un progrès continu et inéluctable influence leur perception de la société et de la politique, et par là même leurs comportements et engagements.

De sessie werd ingeleid door Martine Vermandere van het Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis. Ze gaf uitleg over het educatieve piloottraject dat momenteel bij Amsab-ISG loopt. Het onderzoek van Vital Stichelbaut is het meest recente resultaat uit dit traject.

Vital Stichelbaut, deeltijds praktijkassistent aan de vakgroep geschiedenis (UGent) en deeltijds student binnen de educatieve masteropleiding (UGent), schreef dit academiejaar een educatieve masterscriptie over het omgaan met controversiële onderwerpen in het secundair onderwijs via erfgoed en historische distantie. Concreet ontwierp hij een lespakket rond het thema ‘homoseksualiteit’. Leerlingen gaan hierbij aan de slag met archiefstukken uit het archiefbestand van de Rooie Vlinder, een Belgische socialistische actiegroep voor de bevrijding van homoseksualiteit (1976-1981).

Recent onderzoek van Çavaria (2023) toonde aan dat 60,4% van de bevraagde LGBTQIA+ leerlingen zich op school onveilig voelt vanwege hun seksuele oriëntatie. Daarnaast voelt bijna de helft (45,1%) van de bevraagde LGBTI+ leerlingen zich ongemakkelijk tot zeer ongemakkelijk om zelf LGBTQIA+ thema’s in de klas bespreekbaar te maken.

Vital Stichelbaut lichtte zijn (voorlopige) onderzoeksbevindingen en zijn zelf ontworpen lespakket toe. Vervolgens vond er een rondetafelgesprek plaats met Joris Van Doorsselaere en Naïma Lafrachi. Joris Van Doosselaere is deeltijds leerkracht geschiedenis in het secundair onderwijs en onderzoeker en onderwijsassistent aan de Universiteit Gent. Hij onderzoekt de relatie tussen erfgoed en geschiedenisonderwijs. Naïma Lafrarchi is jurist, onderwijskundige en Master of Science in Instructional and Educational Science. Zij werkt aan een onderzoeksproject (UGent) om een didactisch-pedagogisch instrument te ontwikkelen waarmee geschiedenisdocenten in het Vlaamse secundair onderwijs beter kunnen omgaan met controversiële en historisch gevoelige onderwerpen. Hildegarde van Genechten, adviseur participatie en educatie bij Faro, modereerde de rondetafel. Naast de onderzoeksvraag van de scriptie, werd met de deelnemers ook ingegaan op de vragen: wat wordt beschouwd als een controversieel onderwerp, hoe kunnen emoties een plaats krijgen in het onderwijs, en wat is de rol van empathie?

Rondetafelgesprek met individuele presentaties door Felix Deckx, Hannah de Korte, Simon Nsielanga Tukumu en Mick Feyaerts (KULeuven)

In deze sessie reflecteerden drie doctoraatsstudenten van de KU Leuven (Mick Feyaerts was verontschuldigd) over hun zoektocht naar geschikte bronnen voor de geschiedschrijving over Congolezen tijdens en na de kolonisering. Zowel in de introductie als tijdens de bijdragen werd sterk de nadruk gelegd op de nood aan een creatieve benadering van het bronnencorpus en de ambigue relatie tussen de historiografie over subalterne groepen en de niet altijd neutrale kwalificering van deze groepen als ‘subaltern’ of ‘marginaal’.

Hannah de Korte ging dieper in op haar onderzoek naar de geschiedenis van ziektebestrijding in Congo. Ze focuste in het bijzonder op de geschiedenis van de zogenaamde ‘sanitaire brigades’, door de koloniale overheden opgerichte brigades van Congolese arbeiders die er op werden uitgestuurd om de verspreiding van Malaria tegen te gaan, onder meer door het droogleggen van moerassen. De Korte beschreef haar moeilijke zoektocht naar bronnenmateriaal over deze brigades en haar methodologie om via een combinatie van close reading en de confrontatie van verschillende documenten inzicht te verwerven in hun bestaan. Ze concludeerde dat de arbeiders van deze brigades enerzijds ondergeschikt waren aan de koloniale overheid, maar anderzijds toch een grotere bewegingsvrijheid genoten dan vele andere Congolezen.

Felix Deckx legde de focus op de bronnen van zijn doctoraatsonderzoek naar de evolutie van de behandeling, ervaring en socioculturele betekenis van lepra in (Belgisch) Congo tussen 1930 en 1970. In de loop van deze decennia verbleven duizenden Congolezen in tientallen leprozerieën verspreid over het land. Over hun leven, verblijf en behandeling is weinig bekend. Mondelinge bronnen bieden deels een oplossing, maar vele voormalige patiënten zijn reeds overleden. Deckx slaagde er toch in om hun sporen en agency te traceren via een close reading van traditionele koloniale en missionaire bronnen (Congolese tijdschriften onder voogdij van missiecongregaties, brieven van Congolezen aan Belgische artsen in de leprozerieën en gerechtelijke verslagen van conflicten in de leprozerieën).

Simon Nsielanga Tukumu belichtte zijn doctoraatsonderzoek over praktijken en discours van dekolonisering binnen de Sociëteit van Jezus in Congo (tussen 1960-2000). De focus lag op de zoektocht naar bronnen die het toelaten om te traceren of er sprake was van vormen van dekolonisering binnen de sociëteit. Via zijn onderzoek wil Nsielanga Tukumu ook analyseren hoe Afrikaanse jezuïeten binnen de sociëteit navigeerden na de onafhankelijkheid en op welke manier ze binnen de nieuwe provinciestructuren eigen, Congolese of Afrikaanse accenten legden.